दगडी पाला
(Tridax procumbens)
दगडीपाला वेगवेगळ्या भागात वेगवेगळ्या नावाने ओळखला जातो. कुणी सहज मोडली जाणारी वेल म्हणून कंबरमोडी म्हणतो, तर कुणी टणटणी. एकाच दांडयावर येणारे फूल बघून कुणी एकदांडी म्हणतो तर कुणी बंदुकीच्या गोळीसारखे वाटणारे फूल बघून त्याला बंदुकीच्या गोळीचे फूल म्हणतो. ही सहज मोडून पडणारी वेल असल्याने बरेच शेतकरी हयाला कुटकुटी असे म्हणतात. बांधावर, ओसाड माळरानात ,अगदी रस्त्याच्या कडेला कच-यासारखी उगवणारी ही वेलवर्गीय वनस्पती किती औषधी गुणयुक्त आहे हे माहित करून घेतले तर कुणालाही आश्चर्य वाटल्याशिवाय राहणार नाही.
ग्रामीण भागातील ही टणटणी किंवा कुटकुटी सहज हातासरशी उपलब्ध असल्याने अतिपरिचयात अवज्ञा या उक्तीप्रमाणे दगडी पाला जरी औषध म्हणून वापरता जात असला तरी औषधी वनस्पतीचा मान मात्र त्याला कधीच मिळाला नाही. जमिनीवर वेडयासारखा पसरत जाणारा वेल मग तण समजून उपटून फेकून देण्याच्याच उपयोगाचा आहे असेच समजले जाते. पण एकदा का पायाला ठेच लागली किंवा कुठे खरचटले-कापले की हाच पाला शोधायची घाई होते. दोनचार पाने हातावर चुरगळून रस जखमेवर टाकला की रक्त थांबलेच पाहिजे. विशेष म्हणजे ही जखम लवकर भरून येते आणि ती पिकून त्यात सेप्टीक होण्याची भीतीही नसते.
जर कुणाला मुतखडयाचा त्रास असेल तर दगडीपाल्याची काही पाने घेऊन ती आधी मिठाच्या पाण्याने धुऊन नंतर एकदोन वेळा नुसत्या पाण्यात स्वच्छ धुवावीत. साधारणतः अर्धा ते पाऊण कप पिण्याच्या पाण्यात त्या पानांचा रस काढून मिसळा आणि सकाळी अनोशेपोटी (रिकाम्या पोटी) तो दोन तीन दिवस प्या. खडा विरघळून पडेल. हया पानावर बारीक लव असते अन् बहुतांश वेळी तो धूळीत कच-यात असल्याने मिठाच्या पाण्यात धुवूनच वापर करणे उत्तम.
सध्या त्वचाविकार वाढत आहेत खरूज, गजकर्ण, त्वचा लाल पडणे, सोरायसिस असे त्वचेचे विकार मोठया प्रमाणात झालेले आढळतात. या सर्वांवर दगडी पाल्याचा रस सर्वोत्तम आहे. जर तातडीची गरज नसेल तरीही जेव्हा कधी कुठे दगडी पाला मिळेल तेव्हा पाने तोडून घ्या, ती वाळवा आणि त्याची पावडर बनवून ठेवा. नित्य नेमाने चिमूटभर ही पावडर खाल्ली तर अशुद्ध रक्तामुळे होणारे आजार कमी होतात. सलग दोन वर्षे जरी खाल्ले तरी साईड इफेक्ट्स अजिबात होत नाहीत. पाने तोडताना फूल जपले जाईल याची मात्र काळजी घ्या. कारण ते फूल सुकते व तळाशी काळया बिया शिल्लक राहतात व वा-याने बीजप्रसार होऊन वेल वाढतात.
भाजलेल्या त्वचेवर जर दगडीपाला गोमूत्रात घोटून नियमित लावला तर ती बरी होते (सध्या गोबरभक्त,मूत्रजीवी काहीही सांगून लोकांना भरकटवत असल्याने गोमूत्राचा वापर काहीना खटकण्याची शक्यता वाटते) पण कोणाल पटो न पटो उपाय अगदी रामबाण आहे. दगडीपाला गोमूत्रासह घेतला तर रक्तदोषासाठी उत्तम, रक्त सकस होते. रक्तक्षय कमी होतो.
त्यामुळे जर कोठे ही वेल दिसली तर संवर्धन जरूर करा.
प्रविण म्हात्रे
पिरकोन, उरण, रायगड
No comments:
Post a Comment